Trang Đầu | Mục Lục | << Chương 38 | Chương 40 >> | Hướng Dẫn
A-ghê
Xây lại Ðền thờ
Dự ngôn sẽ còn có Ðền thờ vinh hiển, huy hoàng hơn
Khi người Do-thái từ chốn lưu đày trở về, thì biện
pháp đầu tiên để khôi phục cuộc sanh hoạt quốc gia tại quê hương chính là xây
lại Ðền thờ, trung tâm quốc gia của họ.
A-ghê, Xa-cha-ri, Ma-la-chi
Ba tiên tri nầy thuộc về thời
kỳ sau khi từ chốn lưu đày trở về, và đã dự phần tái lập cuộc sanh hoạt quốc
gia của dân Do-thái ở chính quê hương. Các sách E-xơ-ra, Nê- hê-mi, và Ê-xơ-tê
đều có nói về thời kỳ nầy. Xem ở dưới sách E-xơ-ra.
A-ghê và Xa-cha-ri đã giúp
việc xây cất Ðền thờ (520-516 T.C.). Người ta cho rằng Ma-la-chi liên kết với
Nê-hê-mi 100 năm sau, trong việc xây lại vách thành Giê-ru-sa-lem.
Niên biểu của thời kỳ nầy
536 T.C. 50.000 người Do-thái do
Xô-rô-ba-bên cầm đầu, trở về Giê-ru-sa-lem.
536 T.C.. Tháng 7. Họ xây cất Ðền thờ và dâng tế lễ.
535 T.C.. Tháng 2. Công việc xây Ðền thờ bắt đầu và bị
ngưng lại.
520 T.C.. Tháng 6. (Tháng 9 dương lịch), ngày 1. A-ghê
kêu gọi xây cất Ðền thờ.
Tháng 6, ngày 24. Lại khởi công
xây cất.
Tháng 7 (tháng 10 dương lịch).
Ngày 21. Lời kêu gọi thứ hai của A-ghê.
Tháng
8 (tháng 11 dương lịch). Xa-cha-ri giảng bài đầu tiên.
Tháng
9 (tháng 12 dương lịch), ngày 24. Lời kêu gọi thứ 3 và thứ 4 của A ghê.
Tháng
11 ( tháng 2 dương lịch), ngày 24. Các sự hiện thấy của Xa-cha-ri.
518 T.C. Tháng 9 (tháng 12 dương lịch), ngày 4. Các
sự hiện thấy của Xa-cha-ri.
516 T.C.. Tháng 12 (tháng 3 dương lịch), ngày 3. Hoàn
thành Ðền thờ.
515 T.C. Tháng 1 (tháng 4 dương lịch), ngày 14 đến
21. Lễ Vượt qua hoan hỉ.
457 T.C. E-xơ-ra đến Giê-ru-sa-lem và thực hiện một
vài cuộc cải cách.
444 T.C. Nê-hê-mi xây lại vách thành. Thời kỳ của Ma-la-chi.
A-ghê và sách của ông
A-ghê có thể là một ông già đã thấy Ðền thờ thứ
nhứt (2:3?), từ 66 năm trước. Sách ông gồm 4 bài giảng rất ngắn, và giảng hết
trong vòng 4 tháng.
Tình hình
Giu-đa đã bị chinh phục, Giê-ru-sa-lem bị thiêu hủy
và Ðền thờ bị phá tan, còn dân chúng thì bị bắt qua Ba-by-lôn (606-586 T.C.),
như có chép ở II Các vua, đoạn 24 và 25. Sau 70 năm lưu đày, do chiếu chỉ của
vua Sy-ru, chừng 50 ngàn người Do-thái đã trở về cố hương (E-xơ-ra 1:2), năm
536 T.C.; dưới sự điều khiển của Xô-rô-ba-bên, quan trấn thủ, và Giê-hô-sua,
thầy tế lễ, họ bắt đầu xây lại thành Giê-ru-sa-lem, khởi từ Ðền thờ; nhưng họ
mới dọn sạch rác rến cùng gạch vụn, và xây nền Ðền thờ (E- xơ-ra 3:10), thì
công việc đã bị bọn lân cận thù nghịch chận lại (E-xơ-ra 4).
Suốt 15 năm, họ chẳng làm thêm được chút chi. Trong
thời gian ấy, một vua khác, là Ða-ri-út, lên ngôi đế quốc Ba-tư. Ông có lòng
tốt đối với dân Do-thái. Thời cơ thuận hiệp. Do sự giảng dạy, khuyến khích trực
tiếp của A-ghê và Xa-cha-ri, họ lại bắt tay làm việc, và hoàn thành Ðền thờ sau
4 năm (520-516 T.C.). Xem E-xơ-ra, đoạn 5, 6.
Ðoạn 1 -- Bắt đầu xây lại Ðền thờ
15 năm trước, họ đã xây nền Ðền thờ (E-xơ-ra 3:10),
nhưng chẳng làm thêm được chút chi suốt thời gian đó. Dân chúng đã mất hết hào
hứng. Họ mải lo xây nhà cửa đẹp đẽ cho mình, nhưng lại lãnh đạm đối với Nhà Ðức
Chúa Trời. Phán qua miệng của A-ghê, Ðức Chúa Trời tỏ cho họ biết rằng đó là lý
do mùa màng của họ thất bát. Có một điều dạy dỗ mạnh mẽ nhứt trong Cựu Ước, ấy
là quốc gia gặp nghịch cảnh vì quốc dân không vâng lời Ðức Chúa Trời.
Bài giảng của A-ghê có công hiệu ngay lập tức. Dân
chúng nhìn nhận đó là Lời Ðức Chúa Trời, và trong vòng 24 ngày, họ đã bắt tay
làm việc.
Ðoạn 2 -- Vinh quang tương lai của Nhà Ðức Chúa Trời
Sau 27 ngày nữa, nền cũ đã được dọn sạch và xây cao
đủ để châu vi và toàn diện của Ðền thờ hiện ra. Giá trị thấp thỏi của nó so
sánh với Ðền thờ huy hoàng, vĩ đại do Sa-lô-môn xây cất đã làm đau lòng những
người già cả từng thấy Ðền thờ huy hoàng, vĩ đại kia. Bấy giờ A-ghê tiến lên,
bày tỏ sự hiện thấy về Ðền thờ tương lai có vinh quang đến nỗi chính Ðền thờ
của Sa-lô-môn cũng hóa ra lu mờ, vô nghĩa.
Rõ ràng lắm, đó là một sự hiện thấy về Ðấng Mê-si.
Trí óc của A-ghê nghĩ đến Ðền thờ mà ông đang giúp Xô-rô-ba-bên xây cất. Nhưng
lời ông nói là Lời của Ðức Chúa Trời; và theo một phương diện có lẽ sâu xa hơn
là chính A-ghê nhận biết, tâm trí của Ðức Chúa Trời chăm chú vào một Ðền thờ
khác trong tương lai mà các Ðền thờ do Sa-lô-môn và Xô-rô-ba-bên xây cất chỉ là
hình bóng lờ mờ: Ấy là Hi Thánh, không xây bằng đá, nhưng bằng linh hồn của
những người được cứu chuộc. Hội Thánh có vinh quang không hề suy giảm, không hề
cùng tận và không sao tả xiết, đứng đầu hàng mọi công việc lạ lùng của Ðức Chúa
Trời, chính là Ðền thờ của Ðức Chúa Trời (I Cô-rinh-tô 3:16-17; II Cô-rinh-tô
6:16; Ê-phê-sô 2:21) mà đây, A-ghê được xem trong sự hiện thấy.
"Làm rúng động các từng trời và đất" (câu
6, 7). Dầu lời nầy có thể trực tiếp chỉ về những biến chuyển chánh trị do sự
lật đổ các nước thờ lạy hình tượng đang cai trị thế giới thời đó, song nó cũng
được trưng dẫn ở thơ Hê-bơ-rơ 12:26 để tỏ ra mọi vật trần gian sẽ lu mờ trong
hừng đông của Nước Thiên đàng vĩnh cửu.
"Những sự ao ước của các nước(1)" (câu 7) có thể chỉ về Ðấng
Mê-si. Hoặc theo như một bản tiếng Anh khác (Revised Version) dịch là:
"Những vật quí báu của muôn dân," thì có thể chỉ rõ hơn về các linh
hồn quí báu được cứu bởi Huyết của Con Ðức Chúa Trời và được dùng để xây cất
Nhà Ngài.
Lúc ấy giữa mùa đông (câu 10). Ðất chưa đủ thì giờ
sanh mùa màng. Nhưng dân chúng đã giục lòng mạnh mẽ, bắt tay xây Nhà Ðức Chúa
Trời; và đây, Ngài hứa rằng từ nay trở đi, mùa màng sẽ chắc chắc và dư dật.
Sách A-ghê kết thúc bằng một sự hiện thấy về ngày
phong chức cho Xô-rô-ba-bên. Xô-rô-ba-bên đại diện cho nhà Ða-vít (xem ở dưới
Xa-cha-ri, đoạn 4).